Artaldez altardera
Zuriñe González Sánchez
Bortxaketa anitzak errealitate bat dira, eta 2016ko San Ferminen Iruñeko “la Manada” kasuarekin une mediatikoa izan bazuten ere, badirudi bigarren informazio-maila batera igaro direla. Hala ere, 2016tik 2020ko urrira arte, 211 sexu-eraso/bortxaketa dokumentatu dira1: 20 2016an, 13 2017an, 65 2018an, 86 2019an eta 27 2020an.
2018tik goranzko joera nabarmena ikusten da, bai erasoen kopuruak gora egingo lukeelako, bai arreta mediatikoaren ondorioz salaketak gorantz joango liratekeelako.
Edonola ere, 211 kasu dokumentatu dira, eta 225 biktima (83 adingabe) eta 700 erasotzaile (171 adingabe) utzi dituzte.
Denoi etorriko zaizkigu burura eraso oso ezagun batzuk, baina oso gutxik pentsatu ditugu kasu errealen kopurua eta bakoitzaren inguruabarrak. Izan ere, 5 urteko 225 biktimak gehiegi iruditzen bazaizkigu (0 biktimak gainditzen duen guztia gehiegi da), mota horretako delituen zifra beltza2 oso altua da, eta, beraz, errealitatea askoz tragikoagoa da.
Gainera, eraso horien atzean aisiarako eta ondo pasatzeko modu bat ezkutatzen da, non lagun talde batek, emakumeekiko balorerik eta errespeturik gabe, nahi dutena egiten duen gurekin. Hori nahikoa ez balitz, talde bortxaketaren bideo bat igotzen ari dira sare sozialetan, balentria handiagatik harro.
Egoera horren aurrean, orain arte zigor txikiak ezartzen dituen justizia baino ez dugu ikusi, eta beste kasu askotan ez dago kondenarik ere, erasoak geroago salatu direlako eta ez dagoelako gertakariak froga ditzakeen arrastorik.
Hala ere, biktima guztiek (ezagunek eta ezezagunek) euren bizitzak suntsituta ikusi dituzte, eta, gainera, kasu askotan, kalte hori ez da aitortu, eta are gutxiago konpondu. Horrek, era berean, sistemarekiko mesfidantza eta zifra beltzaren igoera eragiten du, eta horrek arazoa larriagotu eta familia osoak suntsitzen jarraitzen duen fenomenoa enkistatu besterik ez du egiten.
Ezin dugu onartu egoera hori betikotzea, eta irtenbidea ezin da izan zigor-bidea handitzea, hau da, zigor gogorragoak ezartzea, erasotzaileei zigorrak geldiaraz ditzan. Beldurraren teknika denbora luzez erabili izan da, eta argi eta garbi gelditu da ez dela funtzionatzen ari, kontua ez baita zigortzea, prebenitzea baizik.
Horretarako, erakundeen inplikazioa behar da, eta ez ohituta gauden postureoa, biktimak eta gertakariak fribolizatzera eta berriro biktimizatzera ere eramaten gaituena.
Zer egin daiteke? Nola egin daiteke lan fenomeno horren prebentzioan?
Zuek eman dezakezuen ideia bezain baliotsua plazaratuko dut: haurtzarotik, balioetan eta, oro har, besteekiko eta, bereziki, emakumeekiko errespetuan heztea. Gainera, Kriminologiatik adingabe horiekin kontzientziazio horretan lan egin genezake, eta horrela, gaztetatik etorkizuneko manadei aurrea hartu.
Jakina, burutik pasatzen zaigun ideia orok, azaldutako adibideak bezala, inbertsio ekonomiko handia eskatzen du, eta, berriro ere, agintarien argudioa dirurik ez dagoela izango da. Baina hori ezin da onartu, bizitzarako eta osotasun fisiko, psikiko eta sexualerako eskubidearen aurka egiten dutela esaten ari baikara.
Nire ustez, funtsak eta langileak herritarren ongizatera eta babesera bideratu behar dira, gutako edozeini gerta dakiokeen fenomenoa delako.
Emakumeen aurkako jokabide horiek, taldekoak, oldarkorrak eta bortitzak, desagerrarazi egin behar dira, ezin baitugu onartu balio sozialik gabeko uholdeak sortzea eta emakumea entretenitzeko sexu-jostailu soil gisa tratatzea.
1Iturria: https://geoviolenciasexual.com /
2Kopuru beltza deitzen zaie agintariek ezagutzen ez dituzten delitu guztiei, eta, beraz, ez dira erregistratuta geratzen, eta, are gutxiago, horietan esku hartzen da.