“Justifikaziorik gabeko” krimen izugarria
Zuriñe González Sánchez
2019ko abuztuaren 2an, Gijonen, 53 labankada jaso zituen haurtxo jaioberri bat bortizki hil zuten, ondoren zaborrontzi batera bota zutelarik.
Aste honetan, gertakariak izan eta ia 2 urtera, krimen gupidagabe horren egileari espetxealdi iraunkor berrikusgarria (1) ezarri diote, hilketagatik, ahaidetasun astungarriarekin, gertaeren egile material gisa.
Beste behin ere, xehetasun lazgarrienak ezagutu ondoren ohikoa denez, zalantza nagusietako bat, bai epaiketan, bai kalean, krimen honen atzean egon daitekeen azalpena izan da, pertsona bat horrelako ekintza bat egiteko gai dela ulertzen lagunduko diguna.
Baina bilaketa zentzugabea da, ez baitago gizarte gisa hobeto sentiaraziko gaituen azalpen edo justifikaziorik. Egia da perituek nortasunaren balizko nahasmendu antisozial bat aipatu dutela, baina ez dago inola ere nahasmendu psikiatriko bat gertakaria egitera bultzatuko lukeenik, eta aldi berean ahalmen kognitiboak eta borondatezkoak ezabatuko lizkiokeenik.
Beraz, hemen dugu emakume baten kasua, umetxoari eraso egiten ari zitzaion labankada hilgarrien jakitun zena eta bere buruaz beste egin nahi izan zuena.
Baina zergatik? Emakume honek aretoan eman duen azalpena da ez zuela inoiz seme-alabarik izan nahi, baina hileroko irregularrak zituenez, ez zela haurdun zegoela konturatu haurdunaldiaren laugarren edo bosgarren hilabetera arte, non jada ezin den abortatu.
Erantzun hori, jakina, iraingarria bezain eskasa da. Egia esan, horrelako kasu baten aurrean, “Gizaki” bakar bat ere ez litzateke minimo bat asebetetzera iritsiko. Oso errespetagarria da seme-alabarik nahi ez izatea, baina, garaia iritsitakoan, erditu arte itxaron besterik ez bazuen, beste aukera bat aurreikus zezakeen, pertsona txiki horrek bizitzeko aukera izango zukeena.
Kasu honetan, krimen gehienetan bezala, ez dago gertaeraren azpian dagoen koadro klinikorik. Nortasun antisozialaren nahasmendua, aipatzen dena, oso azalpen laburra da, baina ez du gertatutakoa azaltzen eta justifikatzen. Emakume horrengan aurkitutako nortasun-ezaugarri batzuk dira, eta gertakarien izaera aldez aurretik antolatu ahal izan du, are larriagotu ere, bere ezaugarri nagusia enpatiarik eta damurik eza baita (hoztasun emozionala).
Hala ere, pertsona guztiok ditugu nortasun-ezaugarri askotarikoak; hortik ondorioztatzen da guztiok desberdinak garela pentsamenduari, jarrerari eta portaerari dagokienez, baita familia bereko kideen artean ere. Egitura-elementu bat da (gure genetikaren parte da), eta garatzen goazen heinean, ingurunea eta haren inguruabarrak kontuan hartuta, ezaugarri batzuk beste batzuk baino gehiago sustatzen ditugu, garenaren barruan.
Horregatik guztiagatik, esan dezakegu badirela pertsonalitate-ezaugarri jakin batzuk dituzten pertsonak, aurkako zirkunstantzien aurrean munstrokeria horiek egiteko gai direnak, damurik sentitu gabe edo ekitaldian zehar zalantza-uneak izan gabe. Gure biztanleriaren zati txiki bat dira, eta haiekin ere bizi gara, kasu askotan “alde iluna” ezagutu gabe (zati handi batek ez du inoiz indarkeriazko krimenik egiten).
Puntu honetara iritsita, zer egingo dugu pertsona horrekin? Posible al da etorkizunean birgizarteratzea ahalbidetuko duen birgaitzea? Termino klinikoetan, oso zaila da nortasunaren nahasmendu antisoziala duten pertsonak gizarteratzea, eta emaitzak ez dira oso itxaropentsuak. Kasu zehatz honetan, espetxealdi iraunkor berrikusgarria, gure legeriak jasotzen duen zigor sortaren barruan, egokiena iruditzen zait; izan ere, ahalik eta denbora luzeenean saihestu ahal izango dugu gizartean harremanak izatea eta etorkizuneko haurdunaldietan eta, ondorioz, beso hilgarrietan izaki babesgabeak izatean sor daitezkeen ekintzak gertatzea.