“Biktima izatea” edo “biktima bihurtzea”: elkarrekin bizi diren bi errealitate

Zuriñe González Sánchez

Aste honetan, fenomeno bat dakarkizuet, nahiz eta gutxiengoa izan, eta arazo handia da, kasu konkretuan ez ezik, gizarte osoan ere eragiten duelako: salaketa faltsuak.

Adibide bat genero-indarkeriaren eremuan aurki dezakegu, 2009az geroztik 121 salaketa faltsu atzeman baitira (salaketa guztien% 1 baino askoz gutxiago). Datu horretatik irakurketa positiboa eta negatiboa atera daitezke, biak ere garrantzitsuak.

Irakurketa positiboa da benetako salaketen kopuru oso txikia dela eta, beraz, horri etekina ateratzen saiatzen diren pertsonen kopurua oso txikia dela. Hala ere, 121 kasu horiei baliabide asko eskaini zaizkie, eta benetako beste salaketa batzuk ilaran geratzen ziren haien txandaren zain (oso berandu izan daiteke haientzat).

Gainera, kasu batzuetan ikusi da ez zela egon genero-indarkeriako gertakaririk eta mendeku hutsa zela, eta horrek zalantza sor dezake atzean zenbat gehiago dauden. Hemen, arazoaren funtsa eta benetan larria benetako biktimekiko eta haien familiekiko errespeturik, begirunerik eta aitortzarik eza da; izan ere, benetako infernuak igarotzen dituzte, eta salaketa jartzen badute, ez da erasotzaileak dirurik gabe uzteko, baizik eta haien bizitzak salbatzeko (eta, kasu askotan, haien seme-alabenak).

Genero-indarkeriako gertakariengatik edo seme-alabei egindako sexu-abusuengatik egindako salaketa faltsu horiek, ohikoak izan gabe, noizbehinkako errealitatea dira, eta lankideek dibortzioekin eta zainketekin lotutako gaietan jardun behar izan dute.

Beste adibide bat ondarearen aurkako delituetan dago, batez ere indarrez eta larderiaz egindako lapurretetan. Ez dut datu zehatzik aurkitu tamainari buruzko ideia bat izaten lagunduko digunik, baina berriro ere benetako biktimek dena galtzen duten bitartean, badira beste listo batzuk (beren burua “biktima” izendatzen dutenak), kalte-ordainen edo aseguruen bidez dirua lortzeko behar den guztia urrun iristen direnak.

Hori horrela, Polizia Nazionalak salaketa mota horiek arintzen saiatu da, batez ere ondarearen aurkako delituei dagokienez (ebasketak eta lapurretak); izan ere, aurreko post batean ikusi genuen bezala (“2020: atipizitate kriminala”), milaka eta milaka dira urtean zehar, eta 2018az geroztik “Veripol” izeneko aplikazio informatiko bat jarri dute abian, salaketa faltsuen idazkiak detektatzen dituena, baliabideak optimizatze aldera.

Polizia-tresna horrek baheketa bat egiten du, zer salaketa lortu nahi diren eta faltsuengatik zer salaketa artxibatu edo itxi behar diren ikusteko. Horretarako, denbora eta baliabideak ere bideratzen dira. Erakundeek horrelako tresnak erabili behar izateak, herritar eta profesional gisa, hausnarketa sakona eragiten dit noraino iristeko gai garen, zein hesi gainditzen ditugun eta bidean zapaltzen dugun guztiari buruz.

Hori guztia, minbizia edo antzeko kasuak dituzten haurrak sendatzeko dirua emateko dei solidarioen atzean dauden iruzur ekonomikoekin batera. Azkenean, benetako egoera tragikoen aurrean interesik gabeko dohaintzak aprobetxatuz, antzeko plataformekin istorioak sortu eta gizartea engainatzen duten pertsonak dira, gure altruismoaz baliatuz eta onura oso handiak lortuz.

Genero-indarkeriaren edo lapurreten biktimekin esaten nuen bezala, ez gaitezen hain ziztrin eta krudelak izan, pentsa dezagun pixka bat gehiago besteei egiten ari garen kalteaz; ez dugu uste germen gehiago ditugunik, dagoeneko nahikoa baititugu aurre egiteko.

Utz ditzagun detekziorako eta esku hartzeko sortutako erakundeak, bai eta babeserako sortutakoak ere, lan egin dezatela eta benetan gertatu diren kasuetara bidera dezatela ahalegin guztia; utz dezagun biktimaren rola benetan hala denarentzat, eta inoiz izan ez nahi lukeenarentzat.

Tristea da biktima hitzak ere, testuinguruaren arabera, esanahi eta konnotazio desberdina izatea, baina, horren gainetik, bat “kaltegarria” izatea pertsonarentzat (“biktima izatea”) eta bestea “onuragarria” izatea pertsonarentzat (“biktima bihurtzea”).