Aste honetan beste gai eztabaidagarri bat jorratu nahi dut, legeriak (Zigor Kodea, jurisprudentzia eta doktrina, besteak beste) eta gizarteak jarrera argi eta zehatz batean bat egiten ez dutena: prostituzioa.

Komentatzen hasi aurretik, prostituzioaren bidez sexu-esplotazioa helburu duten gizakien salerosketatik bereiziko dut. Salerosketaren kasuan, fenomeno honetaz ari gara: egoera aprobetxatuz (pertsona horiek beren jatorrizko herrialdeetatik ekartzen dituztenean egoera irregularrean daude, lan-promesarekin eta bizimodu hobearekin), biktima bihurtzen dira, eta, azkenean, nahitaezko sexu-lanak egiten zaizkie, eta ezin dituzte salatu, deportatuak izango liratekeelako (biktimizazio bikoitza).

Teorian, ez da horrela norberaren borondatez egindako prostituzioaren kasua, non, printzipioz, ez dagoen ez biktimaririk ez biktimariorik, eta, gainera, gaur egun erregularizatu gabeko legezko jarduera bat da.

Horri dagokionez, prostituzioaren aurkako politika kriminalak agerian uzten du dagoen desadostasun politiko eta soziala; izan ere, eztabaida moralaren eremura eramaten da, non iritzi eta printzipioetan oinarritutako jarrera desberdinak dauden, guztiak ere ondo argudiatuak.

Alde batetik, korronte abolizionista eta debekatzailea dago, zeinaren tesiaren oinarria emakumeen zaurgarritasuna babestea den, emakumeak esplotatu egiten direlako eta, beraz, ez delako egia biktimarik gabeko prostituzioa dagoenik.

Bestalde, sexu-langile batzuek defendatzen duten erregularizazioaren joera dago, emakume guztiak edo gehienak esplotatuak ez direla azpimarratzen baitute. Argi eta garbi bereizitako bi errealitate dira, eta, beraz, ez dago loturarik salerosketaren eta prostituzioaren artean, nahiz eta kasu batzuetan bat egin.

Espainiako legeriak beti saihestu du arauketa bat, eta prostituzioaren existentzia alde batera uztetik hura indargabetzen saiatzera igaro da, bezeroei (prostitutei ez, genero-indarkeriaren biktima direlakoan) eta administrazio-zehapenaren eremua zabalduz, Herritarren Segurtasuna Babesteko 4/15 Lege Organikoa sartu ondoren, baita sexu-langileei ere¹.

Ildo horri jarraituz, legegileek delitu bakar bat sartu zuten 2002. urtean, Zigor Kodearen 187.1 artikulua²: “Norbaitek, indarkeria, larderia edo engainua erabiliz, edo nagusitasun-, beharrizan- edo urrakortasun-egoera batez abusatuz, adin nagusikoa prostituzioan jarduteko edo jarraitzeko erabakitzen badu, orduan, pertsona horri bi urtetik bost arteko espetxealdi-zigorra ezarriko zaio, bai eta hamabi hilabetetik hogeita lau arteko isuna ere”. Horrez gain, “Bi urtetik lau urte arteko espetxe zigorra eta hamabi hilabetetik hogeita lau hilabete arteko isuna ezarriko zaio beste pertsona baten prostituzioa ustiatuz irabaziak lortzen dituenari”. Artikulu horrek berak, gainera, esplotaziotzat zer hartuko den zehazten du: “Zaurgarritasun pertsonal edo ekonomikoko egoeran dagoen biktima, eta/edo hura gauzatzeko baldintza astunak, neurrigabeak edo abusuzkoak ezartzea”.

Artikulua bera aztertzeak bakarrik posts eta artikulu askotarako balioko luke, baina labur-labur esango dut ondo begiratuz gero prostituzioaren ingurune osoa zigortzen dela, sexu-langilea ukitu gabe. Nahiko lauso geratzen da babestu nahi duen ondasun juridikoa, ez baita sexu-langileen sexu-askatasuna eta sexu-ukigabetasuna, eta, beste behin ere, sexu-morala aipatzen du (legeak egiteari buruz ari garenean existitu behar ez litzatekeen karga subjektibo handia duen alderdia).

Beraz, orain arte adierazitakoa laburbilduz, esan dezakegu bi korrontetan banatutako gizartea dugula, bi norabideetan profesionalak eta legegileak dituena, baina legegintza-joera argi eta garbi zigortzailea duena prostituzioaren pixkanakako abolizionismoaren eta sexu-langileen biktimen bila; eta ez (bakarrik) arautu gabeko egoera horretan prostituzioan aritzeagatik, baizik eta instituzioek jasotzen duten tratuagatik eta zaintzagatik. Hala ere, babesgabeago uzten dituzte

Egia esan, Espainian, ekonomia mailan, prostituzioa BPGren % 0,35 da (3.700 milioi euro inguru), eta hedatzen ari da, bezeroaren eta prostitutaren arteko harremana errazten duten, eduki eta informazio gehiagorako sarbidea ematen duten eta ordaintzeko metodoari dagokionez pribatutasun handiagoa ematen duten teknologia berrien ondorioz.

Hona iritsita, galdera ugari sortzen dira; horrela babesten al ditugu pertsona horiek? Horrela amaituko al dugu, hain zuzen ere, itzalean bizi den fenomeno bat, gaur egungo egoera ilundu, nahastu eta korapilatu besterik egiten ez duena? Konponbidea al da, debeku eta zigorren bidez, atzeko atetik funtzionatzen duen nazioarteko eta mugaz gaindiko fenomeno bat desagerraraztea? Posible al da prostituzioa desagerraraztea ere? Posible al da prostituzioaren erregularizazio bat, lanbide duina eta segurua konbinatzen duena, esplotaziotik argi eta garbi mugatzen duen aldi berean? Zeintzuk izango lirateke ildo hori markatuko luketen irizpideak?

Egia esan, inoren lurrean egon arren, alde guztiek erasotzen diete.

Profesional gisa, utopiak eta iritziak alde batera utzi behar ditugula uste dut, eta ezagutzen dugun errealitatean oinarrituta, gizarte osoarentzat onuragarriena den bidea bilatu behar dugula, morala izan edo ez.

Gustatzen ez dena debekatzeak ez du ezer konpontzen, biktima gehiago sortzen ditu, besterik gabe, besterik ez.

¹Herritarren Segurtasuna Babesteko 4/15 Lege Organikoak prostituzioan zuzenean jarduten duten 2 artikulu jasotzen ditu:

– 36.11 artikulua (arau-hauste larria): “Eskatzaileak ordaindutako sexu-zerbitzuak eskatzea edo onartzea adingabeek erabiltzeko lekuetatik gertu dauden igarobide publikoetako eremuetan, hala nola ikastetxeetan, haur-parkeetan edo adingabeentzat irisgarriak diren aisialdi-guneetan, edo jokabide horiek, egiten diren lekuan bertan, bide-segurtasunerako arriskua sor dezaketenean”.

– 37.5 artikulua (arau-hauste arina): “Sexu-askatasunaren eta sexu-ukigabetasunaren aurkako egintzak egitea edo egitera bultzatzea, edo erakustaldi lizunak egitea, arau-hauste penala ez denean”.

²Berriro sartu zen, lehendik ere tipifikatuta egon baitzen, baina erreforma ugarietako batean ezabatu egin zen, eta, hala ere, abolizionismora aldatu ondoren, 2003ko erreformarekin berriro sartu zuten.

Bibliografia

Sanz Mulas, N. (2017). Politika kriminala. Salamanca, Espainia: ratio Legis. 8. eta 10. kapituluak.