100 errudun kalean edo errugabe bat kartzelan?
Zuriñe González Sánchez
Irakurri eta entzun gabeko 3 albistek, izenburuko galderarekin batera, post hau idaztera eraman naute. Oso gai eztabaidagarria da, eta blog honetan ere leku bat merezi du.
Lehen albistea 2020ko apirilekoa da, etxeko konfinamendu betean, emakume bat Valladolideko bere etxeko leihotik erori eta bertan hil zenean. Gertatutakoaren berri izan ondoren, senarra atxilotu, komisariara eraman eta galdeketa egin zioten lehenik, eta, ondoren, epailearen esku utzi zuten. Azkenean, gizona errugabea zela jakin zen, eta emakumeari eutsi nahi izan ziola erori ez zedin. Bizilagunek ere koltxoiak jarri zituzten espaloian, baina ezer ez zen nahikoa izan. Hala ere, gizona 24 orduz egon zen atxilotuta, eta denbora horretan gizon horren askatasuna koartatu egin zen eta bere pertsona sozialki estigmatizatu.
Bigarren albistea 2021eko ekainekoa da, non emakume bat aurkitu zuten bere etxeko sofan, Motrilen, Granadan. Aurkitutakoaren berri eman ondoren, emakumearen senarra atxilotu eta ertzain-etxera eraman zuten gertatutakoa argitzeko. Autopsiaren emaitzaren zain egon behar izan zuen aske uzteko, heriotza arrazoi naturalengatik izan zela baieztatu ondoren, eta ez zen kriminalitate-zantzurik antzeman. Datu interesgarri gisa, irudian irakur daitekeenez, “Gizon bat atxilotu dute Motrilen (Granada) emakume bat hiltzea leporatuta”.
Azkenik, hirugarren albistea ere 2021eko ekainekoa da, eta bortxaketagatiko salaketa bati dagokio; ondoren, salatzaileak berak onartu zuen faltsua zela. Ekintza horren zergatia azaltzeko, emakumeak esan zuen mutil-lagunak desleialtasuna ezagutu ondoren eskatu ziola. Salaketa faltsu horren emaitza izan zen gizon errugabe bat 48 orduz egon zela ziegan, inkomunikatuta, epailearen aurrera eraman zuten arte, eta epaileak ebatzi zuen ez zegoela urraketa horren frogarik.
Hori guztia esanda, jabetzen al gara hiru gizon horien bizitza ez dela inoiz izango zena? Erruduntzat jotako hiru pertsona dira, errugabetasuna frogatu behar izan dutenak. Zergatik frogatu behar izan duzu errugabetasuna? Erruduntasuna frogatzetik gezurtatzera zein unetan igaro gara? Hobe da errugabeen bizitza moztea errudunak aske uztea baino?
Ez gaitezen oker egon, inor ezin da epaitu gertatu ez den gertaera batengatik. Errugabeak epaitzen baditugu, krimen bat egiten ari gara, eta horren erantzuleak gu gara, gizarte gisa, eta biktimak haiek dira. Zerbaiten errudunak badira, froga dezagun errudun direla, eta orduan bai, justiziak epaitu beharko ditu.
Eta are garrantzitsuagoa, ez dezagun krimenaz hitz egin, une horretan gertaera bat besterik ez bada, zeinaren kausak ezagutzen ez ditugun. Gertaera hori katalogatu egingo da gertatutakoa jakiten denean; eta hori ez dugu egingo ez hedabideek, ez agintariek, ez herritarrek. Egitateak ikertzen ari diren pertsonei dagokien zeregina da, ez beste inori.
Krimen sozial hori nahikoa ez balitz, bada beste bat, izurrite bat: salaketa faltsuak. Pentsaezinezko ondorioak dituen jokabide zentzugabea da, Kabinete Kriminologiko honetatik egunero borrokatzen dugunak salatu eta haien aurka egiten duguna.
Nahikoa krimen gertatzen da, ez dezagun inor mindu. Gertakari faltsu bat salatzea gehien eragiten duena egunerokotasunean ikusten ditugun eta ikerketarako baliabideak galtzen dituzten beste kasu askoren benetako biktimak dira; sistemarekiko iraina da, eta bere posizio eta egoerarekiko errespetu falta.