2020: ezohikotasun kriminala

Zuriñe González Sánchez

Gure lanbidearen funtzioetako bat, gizartearen estereotipoa betetzen duguna, kriminalitatearen azterketa da. Ildo horretan, 2020aren balantzea egitea egokitzat jo dut; izan ere, nahiz eta ohiz kanpokoa izan zen, oraindik ere gurekin jarraitzen duen pandemiarekin bizi behar izan genuen arren, kriminalitate-tasei dagokienez ere hala izan zen. Adierazi behar da jarraian azaltzen diren datuak urtarriletik irailera bitartekoak direla, 2020ko azken hiruhilekoko datuak oraindik argitaratu gabe baitaude.

Hasiera batean, pentsa liteke ezen, urtean bi hilabete luze eman baditugu gure etxeetan konfinatuta eta, ondoren, murrizketa ugari eginda, kriminalitateak hori islatu behar zuela, urteko tasak nabarmen jaitsi baitira. Hala ere, tipologia batzuetan hala izan bada ere (azpimarratzekoak dira etxebizitzetan indarrez egindako lapurretak, aurreko urtean baino ia 20.000 kasu gutxiago izan baitira; hala, 52.891 kasu izan dira; baita 220.000 kasu gutxiago jakinarazi diren ebasketak ere), beste batzuetan jaitsiera oso txikia izan da edo ez da beheranzko aldaketa esanguratsurik antzeman.

Etxebizitzetan indarrez egindako lapurreten kasuan, kontuan hartuta aurten inoiz baino denbora gehiago eman dugula etxean, harrigarria da, hala ere, hainbeste lapurreta egin izana, eta, beraz, jaitsiera, nagusiki, jenderik gabeko etxebizitzen kopurua askoz txikiagoa izan delako gertatu dela ulertzen da. Gainera, ebasketen jaitsierak lotura izan lezake kaleetan ahalik eta herritar gutxien ibiltzearekin eta, beraz, jende gutxiago biltzearekin, ebasketa asko egitea errazagoa izan dadin. Zentzu horretan, interesgarria zatekeen jakitea zein objektu eta motibo dauden horien atzean, aldaketak egon litezke aurreko urteekin alderatuta.

Bestalde, zoritxarrez, goranzko joera izan duen delitu-tipologia bat egon da, zehazki, hilketa-/erailketa-saiakera (725 kasu) herrialde osoan; aurreko urtean, ordea, 627 izan ziren (aurreko urteetakoa baino zertxobait handiagoa izan zen). Gainera, hilketen/erailketen kasuan, hiru autonomia-erkidego nabarmentzen dira, beheranzko joeratik atera eta tasa nabarmen igo dutenak: Gaztela eta Leon (15 kasu, aurreko urteko 7 kasuen aldean), Madrilgo Erkidegoa (28 kasu, 21 kasuren aldean) eta Euskal Autonomia Erkidegoa (12 kasu, 9 kasuren aldean) (zifra hori aurreko urteetan jakinarazitakoak baino zertxobait handiagoa da).

Kasu horietako bakoitzaren biktimaren eta biktimarioaren arteko harremana jakin beharko litzateke; izan ere, etxe askotan behartutako bizikidetza, gutxienez, modurik okerrenean amaitu diren harreman tentsiodunen azalpenaren zati bat izan liteke, eraso hilgarri batekin.

Datu horiek ez balira behar bezain zirraragarriak, azken urteetako zenbakien barruan mantentzen diren tipologien artean (datu horrek berez merezi du gogoeta egitea), sexu-askatasunaren eta sexu-ukigabetasunaren aurkako delituak ditugu. Guztira 8.873 kasu jakinarazi dira herrialde osoan; horietatik 1.281 sexu-erasoak izan dira. Azken azpitipologia hori autonomia-erkidegoka aztertuz gero, ikusten da aldaketa handiak daudela, eta gorantz edo beherantz egiten duela, aukeratzen dugunaren arabera. Aipagarrienak, nabarmen igo direlako, hauek dira: Aragoi (30, aurreko urteko 18en aldean), Kanariak (74, 54ren aldean) eta Murtzia (51, 31ren aldean); aitzitik, nabarmen jaitsi dira Balear Uharteak (49, 74ren aldean), Katalunia (369, 419ren aldean), Galizia (46, 79ren aldean) eta Euskal Autonomia Erkidegoa (54, 877ren aldean).

Kasu honetan, gizarte-elkarreragin txikiagoagatik eta aisialdiko inguruneetan dauden murrizketengatik uler litezke jaitsierak, sexu-eraso asko egitea zaildu ahal izan baitute. Era berean, zoritxarrez, txanponaren beste aldea pertsona asko erasotzailearengandik hurbilen egotearen ondorio izan liteke, eta, beraz, erasotzaileak erasoak egiteko duen aukera izugarri haziko litzateke.

Ondorioz, joera orokorrak beheranzkoa izaten jarraitzen badu ere, jakinarazitako kasuen estatistikak oso altua izaten jarraitzen du, batez ere tipologia larrienetan. Badirudi, dena geldiarazi duen pandemiak ezin izan duela kriminalitatea geldiarazi.

Bibliografia
Barne Ministerioa, Espainiako Gobernua. Kriminalitatearen atari estatistikoa. https://estadisticasdecriminalidad.ses.mir.es/publico/portalestadistico